Jak wygląda rozwód?

Rozwód stanowi zakończenie istniejącego małżeństwa, może być z orzekaniem o winie lub bez orzekania o winie. W pierwszym przypadku sąd może zasądzić od osoby, przez którą związek małżeński uległ rozpadowi, alimenty na rzecz drugiego współmałżonka- tego który nie ponosi winy za rozpad małżeństwa. W przypadku rozwodu za porozumieniem stron, małżonkowie zgodnie wnoszą o rozwiązane małżeństwa przez rozwód bez orzekania o winie. Rozprawa rozwodowa ma na celu przeprowadzenie postępowania dowodowego, przesłuchanie stron i wydanie wyroku rozwiązującego związek małżeński, w sytuacji gdy między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia – zerwane zostały więzi duchowa, fizyczna oraz gospodarcza. Trwały rozkład pożycia ma miejsce w sytuacji, gdy wspomniane więzi ustały na tyle dawno, że zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego nie ma szans na powrót małżonków do wspólnego pożycia. Sąd jednak może uznać wydanie orzeczenia o rozwodzie za  niedopuszczalne w przypadku gdy:

– wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci stron,

– byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,

– orzeczenia rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozpadu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód.

Pozew

Pozew o rozwód złożyć może każdy z małżonków. Pismo powinno być sporządzone w dwóch własnoręcznie podpisanych egzemplarzach – jeden dla sądu, drugi dla strony przeciwnej – wraz z dwoma odpisami skróconego aktu małżeństwa. Żądanie powoda powinno być dokładanie sprecyzowane, należy również wskazać świadków na potwierdzenie wskazanych okoliczności. W uzasadnieniu należy zawrzeć oświadczenie o stosunkach majątkowych i zarobkowych obu małżonków oraz informacje o zawartej umowie małżeńskiej. Wnosząc pozew należy uiścić opłatę sądową w wysokości 600 zł. W sytuacji, gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dziecko do pozwu należy dołączyć również odpis skróconego aktu urodzenia dziecka. Pozew z załącznikami można złożyć w biurze podawczym sądu albo wysłać do sądu – najlepiej listem poleconym w celu otrzymania potwierdzenia nadania. W przypadku bezpośredniego składania pozwu w sądzie, należy domagać się od urzędnika przyjmującego, potwierdzenia złożenia dokumentów na dodatkowej kopii pozwu, którą zostawiamy na własny użytek.

Właściwość sądu

Pozew rozwodowy należy złożyć do Sądu Okręgowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym nadal mieszka lub zwykle przebywa. Jeżeli małżonkowie nigdy nie mieli miejsca zamieszkania w tym samym okręgu, bądź w chwili wnoszenia pozwu żadne z małżonków nie ma miejsca zamieszkania ani miejsca zwykłego pobytu w okręgu sądu ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania, pozew kieruje się do sądu właściwego według miejsca zamieszkania strony pozwanej. Jeżeli jeden z małżonków przebywa na stałe za granicą, powód musi skierować pozew rozwodowy do sądu okręgowego właściwego dla jego miejsca zamieszkania.

W sytuacji gdy stronami są małżonkowie posiadający obywatelstwo polskie, ale zamieszkujący poza granicami ojczyzny, Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym wyznaczy sąd, do którego należy wnieść pozew jeżeli w oparciu o okoliczności sprawy i przy uwzględnieniu odpowiednich przepisów kodeksu postępowania cywilnego niemożliwe jest ustalenie właściwości miejscowej sądu.

Odpowiedź na pozew

Po spełnieniu wszystkich wymogów, sąd przesyła odpis pozwu stronie przeciwnej, która w ciągu 14 dni zobowiązana jest przedstawić sądowi swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie w formie odpowiedzi na pozew. Pismo należy wnieść do sądu w dwóch egzemplarzach – jeden dla sądu, drugi dla strony przeciwnej. Odpowiedź na pozew nie wymaga opłaty sądowej. W piśmie należy przedstawić wersje wydarzeń i przyczyn rozwodu ze swojej perspektywy i sprecyzować swoje żądania.

Zmiana powództwa

Jeżeli strona powodowa wniosła pozew rozwodowy bez orzekania o winie, natomiast pozwany domaga się ustalenia winy w rozpadzie pożycia, to powód powinien zmienić roszczenie i wnieść o orzeczenie rozwodu z winy pozwanego. Sąd w takiej sytuacji jest zobowiązany do ustalenia, który z małżonków ponosi winę w rozpadzie małżeństwa.

Termin rozprawy

Termin pierwszej rozprawy rozwodowej może zostać wyznaczony najwcześniej po upływie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew. W praktyce czas oczekiwania na rozprawę

uzależniony jest od wielu czynników, chociażby takich jak ilość spraw rozpoznawanych w danym sądzie czy kadrowe możliwości danego sądu. Sytuacja związana z COVID-19 na początku osłabiła pracę sądów, jednak obecnie zdecydowana większość wydziałów rodzinnych w Sądach pracuje sprawnie, wobec czego terminy pierwszej rozprawy wyznaczane są w rozsądnym czasie.

Rozprawa rozwodowa

Postępowanie rozwodowe odbywa się przy drzwiach zamkniętych, bez udziału publiczności, wyjątek stanowi sytuacja, gdy obie strony żądają publicznego rozpoznania sprawy, a sąd uzna, że jawność procesu nie zagraża moralności. W trakcie rozprawy na sali obecni są powód, pozwany oraz ich pełnomocnicy. Posiedzenie odbywa się w składzie trzyosobowym, w którego skład wchodzi dwóch ławników oraz przewodniczący będący sędzią zawodowym i kierujący przebiegiem rozprawy. Posiedzenie sądowe rozpoczyna się od wywołania sprawy przez protokolanta. Następnie przewodniczący sprawdza obecność wezwanych i zawiadomionych o rozprawie osób – ustala czy strony oraz świadkowie stawiły się. Sąd weryfikuje dane poprzez dowód osobisty lub inny dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość. Niestawienie się na rozprawę jednego z małżonków nie tamuję jej przeprowadzenia.

Sąd zadaje pytanie o stanowisko stron oraz o to czy decyzja małżonków w przedmiocie rozwodu jest ostateczna. Jeżeli wystąpią wątpliwości, sąd skieruje strony do mediacji. Podobne rozwiązanie sąd może zastosować w celu ugodowego rozwiązania kwestii spornych między małżonkami, które dotyczą np. alimentów, kontaktów z dziećmi czy sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi.

W sytuacji, gdy  małżonkowie są zgodni co do rozwiązania małżeństwa, proces rozwodowy może zakończyć się już na pierwszej rozprawie. Takie sytuacje mają miejsce, gdy małżonkowie nie wnoszą o orzeczenie winy oraz nie posiadają małoletnich, wspólnych dzieci. Jeżeli sąd orzeka w zakresie alimentów, kontaktów z dzieckiem czy władzy rodzicielskiej konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego. Sąd zarządza przeprowadzenie wywiadu środowiskowego przez wyznaczoną osobę w celu ustalenia warunków panujących w miejscu życia i wychowywania dzieci. Z reguły podział majątku wymaga wszczęcia odrębnego postępowania przed sądem, chyba że strony są zgodne wtedy podział może nastąpić przed Sądem bądź u notariusza.

Postępowanie dowodowe

Postępowanie dowodowe przeprowadzane jest po wysłuchaniu stron i ma na celu stwierdzenie trwałego i zupełnego rozkładu pożycia bądź orzeczenie winy małżonka. W wyjątkowych sytuacjach sąd może ograniczyć się do przesłuchania tylko jednej ze stron, np. gdy miejsce pobytu jednego z małżonków znajduje się poza granicami kraju albo gdy strona odmawia złożenia zeznań bądź nie stawia się na wezwania sądu.

W ramach postępowania dowodowego strony wyrażają swoje żądania, wnioski, twierdzenia oraz dowody na ich potwierdzenie. W toku postępowania strony mogą wnosić o przeprowadzenie dowodów z dokumentów, biegłych czy świadków. Wiarygodność twierdzeń z których strona wywodzi skutki prawne musi być samodzielnie udowodniona przez każdego z małżonków, w pierwszej kolejności czyni to powód, następnie pozwany.

Podczas postępowania dowodowego sąd zadaje stronom pytania, dokonuje ustaleń dotyczących okoliczności rozkładu pożycia jak również okoliczności odnoszących się do dzieci stron oraz ich sytuacji. Wszelkie twierdzenia i dowody niezgłoszone w terminie sąd pominie chyba, że strona uprawdopodobni, że fakt niezgłoszenia ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym nie wynika z jej winy lub wykaże, że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie doprowadzi do zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo wykaże wystąpienie innych wyjątkowych okoliczności.

Ponowne udzielenie głosu stronom i zamknięcie rozprawy

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, sąd udziela głosu stronom, najpierw powodowi, następnie pozwanemu. Strony mogą ograniczyć się do podtrzymania swoich wniosków co do istoty sprawy zgłoszonych na początku rozprawy albo mogą odnieść się do postępowania dowodowego oraz twierdzeń strony przeciwnej. Następnie sędzia zamyka rozprawę. W sytuacji, gdyby ujawniły się nowe okoliczności faktyczne lub zaszła zmiana w składzie sądu orzekającego przed wydaniem wyroku, sąd powinien otworzyć zamkniętą rozprawę na nowo.

Orzeczenie rozwodu i uprawomocnienie wyroku rozwodowego

Po zamknięciu rozprawy sąd orzeka na naradzie o rozwiązaniu małżeństwa poprzez rozwód w formie wyroku. Na posiedzeniu jawnym odczytywana jest sentencja i dokonywane jest ustne uzasadnienie rozstrzygnięcia. Uprawomocnienie wyroku następuje po 21 dniach od jego wydania, jeżeli żadna ze stron nie wniesie apelacji. Jeżeli jedna ze stron jest niezadowolona z rozstrzygnięcia w terminie 7 dni powinna złożyć w Sądzie wniosek o uzasadnienie wyroku. W celu otrzymania odpisu wyroku, należy złożyć wniosek do sądu o przesłanie dokumentu. Bez wniosku sąd nie wysyła wyroku stronom – jedyny wyjątek stanowi orzeczenie z zasądzonymi alimentami z nadaną klauzulą wykonalności.

Wniesienie apelacji

Strona, która nie zgadza się z treścią wyroku może złożyć środek odwoławczy (apelację) w ciągu 14 dni od daty otrzymania wyroku z uzasadnieniem.

Należy jednak pamiętać, że rozwód jest rozwiązaniem ostatecznym, przed podjęciem takiej decyzji warto skorzystać z innych rozwiązań takich jak:

  • Pojednanie – Zanim dojdzie do formalnego postępowania w sprawie o rozwód warto skorzystać z postępowania polubownego. Można skorzystać z pomocy wykwalifikowanego Mediatora wpisanego na listę stałych mediatorów przy Sądzie Okręgowym. Zawsze istnieje szansa, że po rozmowie i mediacji małżonkowie jednak zdecydują się pozostać razem ewentualnie wypracują warunki rozwodu, co umożliwi im przejście przez ten trudny proces możliwie szybko i bez większego stresu.  Warto podkreślić, że szybki rozwód bywa mniej stresujący i z reguły wiąże się z niższymi kosztami.
  • Separacja – Separacja stanowi rozwiązanie dla małżonków, którzy jeszcze nie podjęli decyzji o ostatecznym rozstaniu. Takie rozwiązanie skutkuje rozdzieleniem małżonków – jednak w świetle prawa nadal pozostają małżeństwem. Separacja stanowi okres przejściowy, który może zakończyć się rozwodem albo może sprawić że małżonkowie postanowią ratować związek. Do orzeczenia separacji konieczny jest całkowity rozkład pożycia oraz zgodne roszczenie małżonków. Oprócz przesłanek pozytywnych, niezbędnych do orzeczenia separacji, istnieją także przesłanki negatywne, uniemożliwiające wydanie orzeczenia – sprzeczność orzeczenia o separacji z ogólnie przyjętymi zasadami współżycia społecznego oraz posiadanie wspólnych, małoletnich dzieci, których dobro mogłoby ucierpieć na skutek separacji rodziców. Wśród głównych skutków separacji należy wymienić:
    – powstanie ustroju rozdzielności majątkowej,
    – wyłączenie od ustawowego dziedziczenia po małżonku,
    – ustanowienie obowiązku alimentacyjnego względem małoletnich dzieci,
    – ustanie solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez jedną ze stron w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.

Zasadniczą różnicą pomiędzy separacją, a rozwodem jest to, że po orzeczeniu rozwodu można zawrzeć ponownie małżeństwo, a po separacji nie ma takiej możliwości.

Koszty

Opłata sądowa w sprawie o separacje jest taka sama jak przy sprawie o rozwód i wynosi 600 zł. W sytuacji gdy strony zdecydują się na orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie z reguły koszty sądowe są niższe i wynoszą 300 zł. Sąd w wyroku rozwodowym decyduje także o kosztach i zwykle zasądza zwrot połowy opłaty sądowej uiszczonej przy wniesieniu pozwu rozwodowego.

Jeżeli zależy Ci na sprawnie przeprowadzonej sprawie rozwodowej skontaktuj się z nasza Kancelarią. Nasze doświadczenie w zakresie prawa rodzinnego przekłada się na fachowe przygotowanie pozwu rozwodowego i właściwe prowadzenie postępowania dowodowego, co bezpośrednio prowadzi do szybszego zakończenia procesu rozwodowego, a Tobie oszczędza niepotrzebny stres.