Mediacja w sprawie o rozwód

Sprawy rozwodowe kojarzone są przez wszystkich jako ciągnące się przed sądem latami, wyniszczające emocjonalnie, pełne kłótni i nieporozumień. Jednym słowem z pojęciem rozwód utożsamiana jest walka. Małżonkowie często zapominają o tym, że istnieje dużo szybszy i ugodowy sposób na zakończenie małżeństwa, jakim jest mediacja. 

Jakie są zalety mediacji nad sprawą rozwodową przed sądem?

• jest dobrym sposobem na to, żeby zakończyć małżeństwo w zgodzie;
• pozwala ona wspólnie wypracować kwestie, które zostałyby rozstrzygnięte decyzją sądu (daje więc to niewątpliwie większy wpływ małżonków na wynik postępowania rozwodowego);
• jej szybkość (konflikt może zostać rozwiązany już na pierwszym posiedzeniu mediacyjnym);
• jest niewątpliwie krótsza w porównaniu z trwającymi nawet kilka lat sprawami przed sądem; 
• zapobiega pojawianiu się niepotrzebnego stresu, który mógłby być związany z wielokrotnym stawiennictwem przed sądem i wieloletnim procesem;
• względna stabilizacja emocjonalna dla dziecka, które widzi, że pomimo rozstania rodziców są oni w stanie ze sobą współpracować;
• możesz skorzystać z mediacji prowadzonej w sposób pośredni- bez konieczności spotkania twarzą w twarz z małżonkiem;
• koszt mediacji jest nieporównywalnie niższy od kosztów kilkuletniego procesu sądowego;
• sąd uwzględnia porozumienie małżonków wynikające z ugody mediacyjnej w wyroku orzekającym rozwód lub separację;
• ugoda zawarta przed mediatorem( również przed wytoczeniem powództwa o rozwód przed sądem) ma taką samą moc prawną jak wyrok rozwodowy.

Na czym polega mediacja w sprawie o rozwód?

Mediacja to sposób rozwiązania sporu między małżonkami w drodze dobrowolnych i poufnych rozmów przy udziale bezstronnej osoby trzeciej- mediatora. Obowiązkiem mediatora jest nieopowiadanie się po którejś ze stron mediacji, czy działanie na jej korzyść. Ponadto mediacja ta jest dobrowolna i poufna tj. obie strony muszą wyrazić na nią zgodę, a spotkania mediacyjne nie są jawne. 

Mediator podczas spotkań z małżonkami wykorzystuje różne metody, które zmierzają do polubownego rozwiązania sporu np. poprzez wspieranie ich w wyrażaniu i formułowaniu swoich propozycji ugodowych, a nawet poprzez wskazywanie takich propozycji. To ostatnie ma jednak miejsce tylko wtedy, gdy obie strony zgodnie o to wniosą.

Podczas tych spotkań małżonkowie mogą uzgodnić np. winę lub jej brak w rozkładzie wspólnego pożycia, w jaki sposób będą wykonywać władzę rodzicielską, gdzie zamieszka ich wspólne dziecko, jak będą się kształtować kontakty rodzica z dzieckiem, a także mogę określić obowiązek alimentacyjny i jego wysokość. Co więcej podczas mediacji strony mogą również ustalić podział ich wspólnego majątku, co do zasady wymaga odrębnego procesu dopiero po uzyskaniu rozwodu. 

Jak skierować sprawę rozwodową do mediacji?

Odpowiedź na to pytanie zależy od etapu, na jakim jest sprawa rozwodowa. Co do zasady istnieją trzy możliwości wszczęcia mediacji:

• zawarcie umowy o mediację przez obojga małżonków z mediatorem;
• wniosek jednego z małżonków o przeprowadzenie mediacji;
• postanowienie sądu kierujące małżonków do mediacji

Pierwsze dwie możliwości mogą zostać wykorzystane przez małżonków jeszcze przed wytoczeniem powództwa o rozwód przed sądem. Jeżeli obydwoje małżonków są zgodni co do tego, że chcieliby rozwieść się w zgodzie i ustalić ważne kwestie dotyczące rozstania mogą oni udać się do wybranego przez siebie mediatora oraz zawrzeć z nim umowę o mediację (jest to tzw. Mediacja prywatna). 

Jeżeli z różnych powodów małżonkowie nie mają ze sobą kontaktu, lub ich stosunki są napięte jeden z małżonków może skierować wniosek o przeprowadzenie mediacji do wybranego przez siebie mediatora. Jednak w pierwszej kolejności odpis takiego wniosku powinien zostać doręczony małżonkowi, ponieważ do wniosku kierowanego do mediatora należy dołączyć dowód jego doręczenia drugiemu małżonkowi. 

Trzeba jednak pamiętać, że mediacja jest dobrowolna oraz pomimo wszczęcia mediacji tylko przez jednego z małżonków, drugi ma prawo odmówić w niej udziału. Nie mniej jednak, rodzi to większe szanse na zgodne rozstanie, nawet przy złych kontaktach z mężem lub żoną, gdy sami wykażemy chęć rozwiązania małżeństwa właśnie w ten sposób, a nie kierując pozew rozwodowy do sądu. Co więcej małżonkowie często wychodzą z błędnego założenia, że jeżeli stosunki z żoną lub mężem są bardzo złe to nie ma szans na ugodę w tej sprawie, choć sami byliby gotowi na próbę rozmowy. Uwaga- w większości przypadków druga strona również do tego tak podchodzi! Dlatego warto pierwszemu zdobyć się na próbę ugodowego rozstania, dodatkowo prowadzoną pod opieką bezstronnego mediatora.

Ze skierowaniem stron do mediacji przez sąd mamy do czynienia na etapie sądowym, tzn. wtedy kiedy któryś z małżonków złożył do sądu pozew o rozwód. W sprawach o rozwód lub separację zgodnie z art. 436 k.p.c. mediacja może być przeprowadzona także na podstawie decyzji sądu. Jeżeli sąd dostrzeże jakieś szanse na utrzymanie małżeństwa lub szansę na uzgodnienie kwestii rozwodowych przez małżonków może wydać postanowienie o skierowaniu stron na mediację.  Reguła ta jest słuszna, ze względu na to, że postępowanie przed sądem zazwyczaj wyzwala duże emocje u obojga małżonków. Należy mieć jednak na uwadze, że pomimo tego, iż to sąd podejmuje taką decyzję to mediacja może odbyć się tylko za zgodą obojga małżonków. 

Jeżeli chcesz dowiedzieć się jak dokładnie przebiegają rozmowy mediacyjne przeczytaj artykuł dotyczący tego jak przebiega mediacja w sprawach rodzinnych.

Komediacja oraz mediacja pośrednia.

Jeżeli małżeństwo wiązało się z przemocą fizyczną lub psychiczną, lub też stosunki między małżonkami z różnych powodów są wysoko konfliktogenne- jednak wciąż woleliby uniknąć jeszcze większego stresu w długoletnim sporze sądowym mogą oni skorzystać z ko- mediacji lub mediacji pośredniej. 

Komediacja polega na prowadzeniu mediacji przez dwóch mediatorów. Jest ona korzystną metodą, bowiem zapewnia możliwość wykorzystania wiedzy, umiejętności, technik oraz wykształcenia (np. prawniczego oraz psychologicznego) dwóch mediatorów z różnym doświadczeniem, co zwiększa możliwość doprowadzenia do porozumienia i wypracowania ugody.

Mediacja pośrednia natomiast polega na indywidualnych spotkaniach małżonków z mediatorem, który przekazuje naprzemiennie wzajemnie propozycje ugodowego rozwiązania małżeństwa, jeżeli małżonkowie nie chcą spotykać się ze sobą twarzą w twarz. Mediator pełni tutaj rolę pośrednika w komunikacji pomiędzy nimi.

Podsumowanie

Podsumowując, rozstanie z małżonkiem to bardzo ciężki czas dla obojga z nich, a także ich dzieci, które zazwyczaj przeżywają ten okres dużo mocniej niż ich rodzice. Warto zatem skrócić ten czas do minimum oraz postarać się o to, by rodził on jak najmniej konfliktów i nieporozumień. Skorzystanie z instytucji mediacji jest wówczas idealnym rozwiązaniem.

Bibliografia:

– Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-477(16), wyd. IV, red. M. Manowska, Warszawa 2021;
– Mediacja w praktyce mediatora i pełnomocnika , red. C. Rogula, A. Zemke-Górecka, Warszawa 2021.
– K. Effort-Szczepaniak, 2.3. Komediacja ( co-mediation ) [w:] Mediacja w praktyce mediatora i pełnomocnika , red. C. Rogula, A. Zemke-Górecka, Warszawa 2021.